Leven in harmonie door geweldloze communicatie met Marije Roos

Marije Roos is expert op het gebied van geweldloze communicatie. Ze leert mensen om vanuit hun eigen behoeftes met elkaar te communiceren. Dit heeft meer verbinding als gevolg. Als mens willen we elkaar helpen om elkaars behoeftes te vervullen, dat leidt tot een betere relatie met de ander en - nog belangrijker - met jezelf. Ik ben benieuwd en ga met haar in gesprek.

Wilde je dit altijd al gaan doen?

Ik heb mezelf nooit voor kunnen stellen als trainer of lerares. Voor een groep gaan staan was het laatste wat ik had bedacht. Ik wilde kunstenares worden en dat is eigenlijk misschien nog steeds wel een droom. Ik zie mezelf niet als iemand die iets heeft met taal. Geweldloze communicatie gaat uiteindelijk niet over de woorden die ik zeg, maar over een bewustzijnsshift, een paradigma verschuiving. Geweldloze communicatie is het hulpmiddel naar dat andere paradigma. Het helpt mij (met behulp van het 4-stappenmodel), maar het is niet het doel.

Bij veel mensen is passie ontstaan vanuit pijn, liep jij aan tegen communicatie in eerdere relaties? Hoe heb je geweldloze communicatie gevonden?

Ik liep niet echt aan tegen communicatie, mijn pijn was dat ik niet wist waar ik naar op zoek was. Achteraf kan ik zeggen dat ik zocht naar vrede in mezelf. Me vrij kunnen voelen, mezelf helemaal accepteren zoals ik ben. Daar helpt geweldloze communicatie mij bij.

Iemand vertelde me erover en ik dacht: ik ben niet gewelddadig, zeker niet in mijn communicatie. Ik heb het opgezocht en hield niet meer op. Ik heb alles gelezen, geluisterd en bekeken van Marshall Rosenberg en trainingen gevolgd en doe dat nog steeds. Het is mijn passie. Ik verlang naar het stukje om mezelf helemaal te verwelkomen zoals ik ben en dat ervaar ik in de ruimtes die wij creëren. Vanuit het ‘het mag er zijn, dit ben ik’ kom ik bij levenskwaliteit, bij kracht om te kunnen creëren.

Wat zijn de vier stappen in geweldloze communicatie?

Objectief vertellen wat er is gebeurd: wat was de trigger, wat is de waarneming. We hebben snel de neiging onze gedachtes te vermengen met de waarneming. De kunst is om dit uit elkaar te trekken. Wat kan een camera waarnemen?

Dan gaan we naar je hart: wat doet het met je? Spreek alle oordelen uit. Erken de jakhals: het geloof dat je als mens weet wat goed en fout is. Dat manifesteert zich in taal door oordelen. De jakhals staat voor het ego. Door een oordeel te hebben over dat oordelen (‘want je mag niet oordelen’), verlies je jezelf in dat paradigma. Je wil dus de oordelen verwelkomen, het is de weg naar je hart. Vier de jakhals in een veilige omgeving zo kom je achter de schoonheid achter de oordelen: je behoeftes. We hebben zo leren denken en spreken, de oordelen zijn de eerste laag. Door ze weg te duwen kom je niet bij je gevoel, je verlangen. Ik nodig mensen uit in een veilige omgeving, dus niet tegen de persoon, de oordelen uit te spreken. Om bij je gevoel te komen in plaats van het mentaal te snappen, moet je jezelf toestaan alle oordelen uit te spreken. Dan zak je naar echt voelen, het wordt een lichamelijke ervaring. Dan kun je vanuit kracht, vanuit getransformeerde energie komen. Je wil eerst met jezelf verbinden: wat is er belangrijk voor mij? Waar liggen mijn behoeftes? Vervolgens vraag je of de ander je wil helpen deze behoeftes te vervullen. Dit kost tijd en oefening.

Behoeftes hebben de kracht om samenwerking, verbinding te creëren. Marshall Rosenberg (oprichter van geweldloze communicatie) zegt ook: de mens wil niets liever dan bijdragen aan het leven. Als je hoort wat de behoefte van de ander is, heb je zoveel meer compassie. Behoeftes zijn bronnen van creativiteit. Als je bij behoefte komt, komen er vanzelf ideeën op. Er zijn dan zo oneindig veel mogelijkheden om voor bepaalde behoeftes te zorgen.

De eerste drie stappen zijn dus eigenlijk: wat leeft er in me? En de laatste stap is verzoek: wat kan mijn leven mooier maken? Wat kan je vragen aan jezelf, aan iemand in de situatie of iemand buiten de situatie? Jij hebt de behoefte, hoe kun je voor die behoefte zorgen?

Elk moment dat je je mond open doet wil je eigenlijk zeggen: waar heb ik behoefte aan en wat wil ik terug van de ander? Het is een kunst om daarmee in contact te zijn. Alle conflicten in de wereld komen eigenlijk door een gebrek aan zelfverbinding. We hebben niet geleerd om in contact te zijn met wat er gebeurt in ons lichaam. Wat wil ik, waar verlang ik naar? Wat kan ik vragen aan mezelf, aan de ander, aan de omgeving? Als je dat niet uitspreekt, kan dat leiden tot verwarring, irritatie en/of teleurstelling.

Naast de jakhals is er de giraffe in de geweldloze communicatie. De giraffe beschrijft wat er is: het leven. Zoveel als in je capaciteit ligt, wil je het leven beschrijven. Wat wil je wel? Door ‘giraffe oren op te zetten’ kom je bij empatisch luisteren, dan kun je de ja achter een nee horen. Nee is geen afwijzing. Afwijzing is geen gevoel, maar een gedachte. Als je een nee ontvangt, is dit een nee tegen jouw strategie. Niet tegen jou als persoon of je verlangen/behoefte. Als iemand nee zegt, zegt hij/zij ja tegen iets wat belangrijk is voor hem/haar. Als je dit kunt betrekken in de dialoog, kun je kijken hoe je voor beide behoeftes kunt zorgen (wel of niet gezamenlijk).

Ik zie dat in de sales en in relaties in het algemeen vaak geen genoegen wordt genomen met een nee, er wordt dan vaak gezegd dat het aan de ander ligt. Die komt vanuit angst. Is dat herkenbaar voor jou?

Er zit dan een oordeel op angst: kiezen vanuit angst is niet goed. Ik vind angst een heel mooi gevoel. Angst wil ik verwelkomen. Net als mijn onzekerheid. Ik wil dit niet afkeuren in mezelf. Alles in mij wil voor mij zorgen.

Hoe zou je om kunnen gaan met angsten voor het nemen van bepaalde stappen in je bedrijf?

Grote kans dat als er angst is, dat er stemmen in je hoofd zijn die bang zijn voor oordelen, voor afwijzing. Luister naar die angst. Waar ben je bang voor? Het idee van afwijzing is vaak de grootste angst van mensen. Dit zit heel diep. Deze angst wil je verwelkomen, ernaar luisteren. Wat is belangrijk voor je? Ik ga dan down the rabbit hole. In dit angstproces is er nog steeds angst, maar ik kom dicht bij mijn motivatie, mijn behoefte en kracht. Soms doe je dan iets wel ondanks de angst en soms doe je het juist niet.

Angst is niet altijd een slechte raadgever, soms kan het ook een goede reden zijn om iets niet te doen en is het een stukje intuïtie. In sommige gevallen mag je luisteren naar je angst. Ook al was het niet de beste raadgever, dan heb je er ook weer wat van geleerd. Marije geeft mensen een skillset (o.a. de vier stappen) waarmee ze mensen in hun kracht zet en waarmee mensen zelf aan de slag kunnen.

In het interview doorlopen Marije en Isabelle samen de vier stappen aan de hand van een persoonlijk voorbeeld in de praktijk. Ook geeft Marije voorbeelden van wat zij vaak tegenkomt in haar praktijk. Ben je benieuwd? Of wil je meer weten over het belang van onze universele behoefte aan empathisch luisteren en de kracht van het nemen van een time-out, het creëren van ruimte? Luister dan gauw het hele interview hieronder.